ALGEMEEN

Skisofrenie is 'n geestestoestand wat gekenmerk word deur 'n gebrek aan sinvolle en logiese denkprosesse. Persone wat hieraan ly, ervaar dikwels 'n “splitsing” of breuk met die realiteit, wat veroorsaak dat hulle dinge hoor en sien wat nie vir die meeste ander mense bestaan nie.

Die vreemde gedagtes wat die skisofreen teister, en die buitengewone vrese waaronder hy of sy soms gebuk gaan, kan daartoe lei dat hulle deur die samelewing as “snaaks” of “abnormaal” ervaar word. As die toestand nie reg bestuur en beheer word nie, kan dit dus tot ernstige probleme op 'n sosiale en werksvlak lei.

Skisofrenie veroorsaak wêreldwyd groot persoonlike en finansiële probleme. Diegene wat daarmee gediagnoseer word, het 'n verkorte lewensverwagting. Dit wissel van 12 tot 15 jaar. Die selfdoodsyfer is ook hoër by persone wat hieraan ly. Daarbenewens is skisofrenie die derde grootste oorsaak van mediese ongeskiktheid ter wệreld. Afhangend van die aard van die persoon se gesondheidsorg, kan sy of haar simptome egter goed beheer word en kan hy of sy 'n produktiewe en vol lewe lei.

Die meeste mense wat hieraan ly, ontwikkel die simptome in die vroeër fases van hulle lewens, en dit word aanvanklik veral onder tieners waargeneem. Dit kom dus die meeste by volwassenes voor.

SIMPTOME

WAT IS DIE SIMPTOME VAN SKISOFRENIE?

Die volgende simptome is 'n aanduiding, gegrond op die Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM–5), wat wêreldwyd aanvaar word as die mees gesaghebbende bron. Let asb. daarop dat 'n amptelike diagnose slegs deur 'n gekwalifiseerde persoon gemaak mag word.

1. Twee of meer van die volgende, waarvan elk gereeld vir ten minste 'n maand voorkom:
1. Delusies (“vreemde” gedagtes)
2. Hallusinasies (sien, hoor of ervaar dinge wat ander nie ervaar nie)
3. Gedisorganiseerde spraak (praat bv. deurmekaar en onsinnig)
4. Merkbaar vreemde, gedisorganiseerde gedrag of stil sit op een plek vir 'n lang ruk
5. Emosionele afgestomptheid
2. Disfunksionele sosiale gedrag of gedrag wat werkverwant is: Merkbare areas in die persoon se lewe wat negatief geaffekteer word, bv. werk, persoonlike verhoudings of selfsorg.
3. Tydperk: Aanhoudende tekens vir ten minste 6 maande.
4. Uitsluiting: Die simptome moet nie te wyte wees aan enige ander mediese kondisie of gebruik van substanse nie.

BEHANDELING

BEHANDELING VAN SKISOFRENIE

1. Hoekom is behandeling nodig vir skisofrenie?
   Skisofrenie is 'n vorm van 'n breuk met die werklikheid en beïnvloed mense se lewenskwaliteit geweldig. Aanvanklik is psigiatriese opneming (hospitalisasie) en gereelde medikasie noodsaaklik in die behandeling van skisofrenie.
2. Wie kan my of 'n geliefde diagnoseer?
   Omdat skisofrenie so kompleks is sou ons jou aanraai om slegs deur 'n kliniese sielkundige of psigiater getoets en gediagnoseer te word. Hulle is opgelei om tussen verskillende versteurings te onderskei.
3. Watter rol speel 'n sielkundige in my behandeling?
   ‘'n Kliniese sielkundige kan skisofrenie diagnoseer en psigoterapeuties behandel. Dit beteken hy of sy kan jou help verstaan wat jou diagnose is, hoe om daarmee saam te leef en hoe om 'n strategie toe te pas wat tot gedragsverandering kan lei. 'n Sielkundige in Suid-Afrika mag nie medikasie voorskryf nie en werk gewoonlik saam met 'n psigiater in spanverband.

ADVIES

ADVIES VIR GELIEFDES EN FAMILIELEDE WAT SAAM MET IEMAND WOON OF SAAM MET IEMAND WERK WAT GEDIAGNOSEER IS MET PSIGOSE/SKISOFRENIE

As 'n geliefde of vriend(in) gediagnoseer word met psigose of skisofrenie, kan jou ondersteuning en motivering 'n baie belangrike rol speel in die aanvaarding en hantering van die diagnose. Die volgende is riglyne vir die ondersteuning van 'n individu:

1. Wees geduldig. Mense wat sukkel met 'n konsep van realiteit het nie altyd die vermoë om te sê hoe hulle voel of wat hulle ervaar nie. Gee hulle 'n kans om eers gewoond te raak aan die diagnose, en begin dan geleidelik met konkrete stappe wat die persoon kan neem om sy of haar daaglikse lewe te bestuur.
2. Wees ingelig deur kennis op te bou van psigose en skisofrenie. Hoe meer jy en jou geliefde, familielid of kollega van die siekte weet en verstaan, hoe meer kan julle saamwerk aan maniere om die persoon te ondersteun in sy of haar hantering van die siekte.
3. Vra wat jou geliefde van jou nodig het. 'n Mens kan maklik aanvaar dat jy weet wat die beste is vir 'n ander persoon, maar die maklikste is om te vra hoe hy of sy wil hê jy moet optree.
4. Luister na die persoon. Moenie aanmekaar raad gee of logies met hom of haar probeer redeneer nie. Dit is belangrik dat die persoon self verantwoordelikheid neem vir die siektetoestand en die uitwerking wat dit op sy of haar lewe gaan hê. Wanneer iemand keuses namens iemand anders maak, kan dit dalk veroorsaak dat die persoon afhanklik raak van die helper en dan nie self die siekte wil beveg nie. Dit is nie jóú siektestoestand nie, maar jou geliefde s’n. Luister is wel 'n wonderlike manier om iemand met hierdie toestand te ondersteun.
5. Leer ken die tekens en simptome sodat jy vroegtydig kan optree. Almal se simptome manifesteer nie op dieselfde manier nie; daarom is dit belangrik om vooraf te weet en te verstaan hoe hierdie spesifieke persoon se simptome gaan manifesteer. Wanneer jou geliefde byvoorbeeld 'n skielike breuk met die werklikheid ervaar, kan jy betyds voorsorg tref vir die hantering daarvan.
6. Doen fisieke aktiwiteite saam met die individu. Dit is nie 'n cliché dat gereelde oefening mense met sielkundige diagnoses help nie. Dit verlig spanning en angstigheid, en help met die produksie van oodragstowwe wat lae gemoed beveg. Gereelde oefening is dus eintlik 'n suksesvolle anti-depressant.
7. Moedig 'n gesonde eet- en slaappatroon aan. 'n Gevestigde roetine help nie net die persoon om hul siekte te bestuur nie, maar help ook om tekens/simptome vroegtydig raak te sien.
8. Kyk mooi na jouself! Onthou, 'n persoon met gediagnoseerde psigose of skisofrenie in jou lewe kan jóú ook negatief beïnvloed deur jou by hul versteuring te betrek. Om saam met 'n persoon te leef wat gediagnoseer is met psigose of skisofrenie kan frustrerend, uitputtend en soms chaoties voel. Maak tyd vir jouself ook.

VIDEOS

Skisofrenie

Skisofrenie